Sinds de introductie van marktwerking in 2006 hebben ziekenhuizen aan de randen van hun verzorgingsgebied buitenpoliklinieken geopend om te concurreren met omliggende ziekenhuizen. 10 jaar later zijn er verschillende reden tot heroriëntatie van de positie van deze buitenpoliklinieken. fluent ziet een aantal kansrijke richtingen waarin de buitenpoli een hefboom is voor de ontwikkeling van zorg dichtbij.
Nederland telt eind 2016 144 buitenpoliklinieken.* In die buitenpoliklinieken wordt een deel van de poliklinische zorg en diagnostiek dichtbij de patiënt aangeboden. Op enkele plaatsen wordt deze zorg gecombineerd met eerstelijnszorg en of ondersteuning vanuit het sociaal domein. De buitenpoliklinieken zijn veelal offensief ingezet in de hoop dat op deze wijze specialismen een groei zouden bewerkstelligen. De focus lag vooral op het aantrekken van nieuwe patiënten.
Oorspronkelijk doel verdwijnt
Het hoofdlijnen akkoord van 2012 heeft de mogelijkheden voor groei van ziekenhuizen gedempt. Daarnaast zien veel ziekenhuizen de animo van specialisten om spreekuur te doen in de buitenpoliklinieken teruglopen en er is huisvesting over op de hoofdlocaties.
Dit betekent dat veel ziekenhuizen op dit moment een heroverweging maken ten aanzien van de buitenpoli’s. Enerzijds lijkt het initiële nut nu minder van belang (door de groei beperkende mogelijkheden, en de financiële krapte) anderzijds zijn veel buitenpoli’s voor de gemeenten waar ze staan van waarde, en heeft het sluiten ervan een weerslag op imago en mogelijk op verwijsgedrag van de huisartsen.
Buitenpoli’s zijn vaak gelegen in randgemeenten waar de toegankelijkheid tot ziekenhuiszorg minder groot is. Rekening houdend met de toenemende vergrijzing, de beperktere mobiliteit daardoor en de maatschappelijke vraag naar toegankelijke zorg dichtbij kunnen de buitenpoli’s van grote waarde zijn. Daarom is niet sluiting maar herontwikkeling gewenst. Een toekomstgerichte zorg vraagt om een heroriëntatie van de positie van de buitenpolikliniek. Ziekenhuizen moeten opnieuw kijken naar het nut en functie van de buitenpoli’s en scenario’s ten aanzien van omvorming ervan ontwikkelen.
Kansrijke ontwikkelingen
Wij zijn drie ontwikkelingen die kansen bieden.
- Vanuit de nieuwe definitie van positieve gezondheid van Machteld Huber neemt de vraag naar integraal aanbod van zorg en ondersteuning toe. De burger de mogelijkheid geven om zich aan te passen en zijneigen regie te voeren vraagt niet alleen om cure maar zeker ook om care, preventie en welzijn. Op verschillende plekken in Nederland worden initiatieven gestart om hieraan invulling te geven. De buitenpoli kan een plek zijn waar het integrale aanbod en de samenwerking vorm krijgt.
- Kwetsbare ouderen komen steeds vaker – onnodig – op de spoedeisende hulp van het ziekenhuis terecht.** Niet de zorgvraag maar vaak een combinatie van multimorbiditeit, invloed van context als schulden, slechte woning etc. en stapeling van problemen maken dat de mensen kwetsbaar worden en uiteindelijk in het ziekenhuis terecht komen. Een multidisciplinaire preventieve aanpak dichtbij de ouderen kan voor verbetering zorgen. Zowel ter voorkoming van ziekenhuisopnamen als voor revalidatie en nazorg. De buitenpoli kan een rol spelen in deze aanpak dichtbij de patiënt.
- Patiënten kunnen voor een deel van de ziekenhuiszorg ook dichtbij in de eerstelijn terecht. Overheid en verzekeraars hebben hiertoe substitutie doelstellingen geformuleerd en ziekenhuizen en eerstelijn zijn voorzichtig aan het experimenteren. De buitenpoli kan een logische plek zijn waar deze verschuiving handen en voeten krijgt.
Mogelijke scenario’s
fluent ziet een aantal richtingen waarin de buitenpoli zich kan ontwikkelen, voorbeelden hiervan zijn:
- Monitoring kwetsbare ouderen
De kwetsbare ouderen en hun ziektebeelden vergen meer en meer een integrale ketenbenadering. Om deze groep daadwerkelijk effectief te kunnen behandelen (zowel curatief als preventief) is een goede afstemming met de zorgpartners van belang. Door dit lokaal te organiseren komt deze zorg ook meer binnen het plaatselijke zorgveld te liggen. Ook komt de zorg voor minder mobiele patiënten dichterbij.
- Kenniscentrum chronische ziekten
In lijn met de substitutie gedachte en de wijzigende rol van de tweede lijn hierin is het aan te raden om juist deze zorg aan de randen van het ziekenhuis te gaan organiseren en zo op een organische manier te ontvlechten uit het ziekenhuis.
- Oncologische nazorg
Oncologie is inmiddels ook een chronische ziekte waarbij de nacontroles steeds vaker en langer voorkomen. Ook bij deze zorg is een lokale setting in het belang van patiënt en familie wenselijk.
- Substitutiehub
Op een gecontroleerde manier de substitutie inregelen heeft als voordeel dat de band met de verwijzers verbetert voor andere zorg. In zoverre speelt de buitenpoli een essentiële rol bij de substitutie van laag complexe zorg naar de huisarts en hoog complexere zorg naar het ziekenhuis.
- Fieldlab zorgvernieuwing
Er is een groeiende behoefte aan nieuwe technologieën en innovaties. Innovaties ontstaan op vele plekken maar vinden vaak maar moeizaam de weg naar de zorg. Dit komt soms door regelgeving maar ook doordat professionals en patiënten tijd nodig hebben om ze te leren kennen en te gebruiken. Door de samenwerking met hogescholen en universiteiten ook fysiek een plek te geven kan de implementatie versnellen en kan het onderzoek meer gericht op de praktijk worden ingevoerd. Op een aantal plaatsen wordt de buitenpoli ingezet als fieldlab of leerwerkplaats voor zorginnovaties.
Op naar buitenpoli 3.0!
Iedere locatie en populatie is anders en vraagt daarmee om een eigen concept. Iedere buitenpoli beschikt over een groot en vooral zijn eigen unieke potentieel om zorg dichtbij te organiseren. Het ontwikkelen van het een passend concept vraagt om samenwerking met de juiste partners. fluent heeft een aansprekende aanpak om tot nieuwe concepten te komen. Graag gaan we hierover met u in gesprek.
Voor meer informatie neem contact op met Birgite Runia, tel: 06 572 0071